Teoria Hockney-Falco próbowała wyjaśnić nagły realizm który nastał około roku 1420, realizm w zachodniej sztuce: perspektywa, szersza paleta, niemalże fotograficzny obraz. Tezą Hockey-Falco była sugestia, że kluczowe było pojawienie się luster wklęsłych mogących przenieść rzeczywisty obraz na sztalugę. Przykładem są obrazy Van Eyck i Lorenzo Lotto dowodzące, że nieuzbrojone oko malarza nie mogło po prostu w taki właśnie sposób zadziałać. Dla przykładu: wzór na dywanie na jednym z obrazów staje się pośrodku nieostry- oko nie jest w stanie wytworzyć efektu głębi ostrości. Aby otrzymać taki efekt odwzorowany na płótnie trzeba by użyć soczewki lub zakrzywionego lustra. U Vermeera jednymi z dowodów stawianej tezy są "pointilles" (nieostre punkty świetlne) występujące na powierzchni, która nie wytwarza takich efektów- to wada obiektywu lub lustra, coś w podobie do bokeh w fotografii.

Ton (barwa, odcień)- jest tu zdradziecka w stosunku do artystów- oko nie jest dobre w uchwyceniu względnej jasności lub względnej ciemności koloru. W zmieniających się warunkach oświetleniowych widzimy, ale nie cały zakres tonalny kolorów danej sceny.

Przez zawężenie zakresu tonalnego camera obscura niejako kompresuje poszczególne tony, są one przez to bardziej intensywne, co umożliwia artyście łatwiejsze porównanie poziomu jasności stykających się ze sobą kolorów i w ten sposób może malować dużo bardziej realistycznie. Jeśli już, to obrazy Vermeera są wyjątkowe jeśli chodzi o balans tonów, przy pełnym zakresie warunków świetlnych. W szczególności: biały na ścianach jest znaczony różnymi smugami szarości, kiedy światło padło nierówno na niewygładzony tynk i jest to odwzorowane w idealnym balansie tonów (bez żadnego wpływu na ten balans graniczących tonów!).

Przeglądając książkę Steadmana Jenison trafił na dwie ilustracje, które były umieszczone obok siebie: obraz “Lekcja muzyki” i model pokoju zbudowany przez Steadmana, jakby taki większy domek lalek, przedstawiający w mniejszej skali to, co namalował Vermeer (wielkości zostały przeniesione po wnikliwej analizie wymiarów obiektów znajdujących się na obrazie). Model pokoju był potrzebny autorowi do tego, aby udowodnić, że obiekty były nazbyt idealnie odwzorowane jeśli założymy, że Vermeer używał jedynie swojego wzroku, bez żadnej pomocy urządzeń optycznych. Jenisona jednak, profesjonalistę jeśli chodzi o produkcje video, zaskoczyło co innego: odcienie światła na obrazie dokładnie korespondowały z tymi z modelu zbudowanego na podstawie obrazu. Jenison który znał ograniczenia ludzkiego postrzegania powiedział tylko:” To niemożliwe. To trudny argument bo większość ludzi myśli, że wszystko widzi bardzo dobrze- lecz kiedy to zobaczyłem, pomyślałem: ”Vermeer musiał czegoś użyć by otrzymać idealnie odpowiednie kolory. Po prostu nie można tego zobaczyć- nie można tego namalować. Tim Jenison w Rijksmuzeum był zaskoczony właśnie tym fotograficznym tonem obrazu dającym wrażenie oglądania podświetlonych slajdów. Realizm Vermeera to maniera w której artysta otrzymał właściwe kolory w sposób w jaki tylko instrument optyczny, np. taki jak aparat fotograficzny, może zrobić- oko nie jest w stanie.

Ulubiony obraz Jenisona to “Lekcja muzyki” znajdujący się w prywatnej kolekcji Elżbiety II wisi w Buckingham Palace. “Wybrałem go z powodów naukowych, było tam tyle rzeczy które pozwoliłyby…że byłbym w stanie dzięki nim skonstruować model pokoju rzeczywistych rozmiarów. Mógłbym mieć w nim to samo światło i te same w obiekty. Weźmy klawesyn, to bardzo znany model klawesynu- był masowo produkowany przez flamandzką firmę Ruckers. Poszczególne egzemplarze istnieją ciągle w muzeach, z tym samym dekorem. Jeśli chodzi o chordofon (Viola da Gamba), one były naprawdę standardem. Turecki dywan, byliśmy w stanie znaleźć coś bardzo podobnego”. Farley Ziegler, producent filmu, wzięła na siebie zadanie znalezienia takiego dywanu. Odszukała autora książki “Carpets in Netherlandish Paintings”. To adwokat z Amsterdamu, który skierował ją do eksperta ze Stanów, zwał się Denny. Denny wiedział dokładnie o jaki dywan chodzi i powiedział:” Nigdy nie widziałem dywanu takiego jak ten. Wiem o kilku które trochę są podobne; może uda nam się pożyczyć jeden od właścicieli.” Później zadzwonił pewnego dnia i powiedział:” Nie uwierzysz, ale jest dywan wystawiony w Christie’s który do złudzenia przypomina dywan Vermeer’a: nigdy nie widziałem nic bardziej podobnego”. Myślał, że dywan pójdzie za niską cenę ponieważ był za duży do powieszenia na ścianie i zbyt dobry na podłogę. No i właśnie tak było, poszedł za cenę wywoławczą, więc mogliśmy go dostać za 9 patyków. 

-Czy ciągle jesteś jego posiadaczem?

Tak, jest ciągle w tym pokoju- pokój jest cały czas aranżacją. Jeśli będziesz przejazdem w San Antonio- wpadaj.

-Co dalej? Masz coś co nie daje ci spać?

Zawsze. Na polu sztuki chcę podążyć tą ścieżką- nie zrobie drugiego filmu- ale chcę podążyć tym szlakiem, który wydaje się, że zaczyna się w czasach Leonarda…” Jenison twierdzi, że Leonardo używał luster i/albo innych przyrządów. Właśnie pisze o tym książkę.

Jenison budował scenerię “Lekcji muzyki” Vermeer’a w swoim teksańskim magazynie przez 5 lat. Później spędził nad samym płótnem, razem ze swoim 45% kontowo ustawionym lustereczkiem (z odbitym obrazem z soczewki i lustra wklęsłego), dokładnie nad, 130 osobnych dni, po 5 godzin dziennie. Hokney był pod wrażeniem autentyczności detali odwzorowanych przez Jenisona, ale już nie artystycznego meritum. Jenison: “Na początku był pomysł napisania o tym trochę, lub umieszczenia relacji video na youtube. Penn był innego zdania: “dla mnie brzmi jak dobry film.” 

Film “Tim’s Vermeer”przyniósł 1,25 miliona dolarów w 8 tygodni, a sama produkcja kosztowała twórców mniej niż milion. Penn and Teller producenci filmu i znajomi Jenisona są magikami i mają swój program w Vegas w którym często zdradzają na czym polegał jakiś trick. Jeden z wielu argumentów wysuniętych przeciwko temu co wykonał i nagrał Jenison był taki, że cała ta sprawa była grubym numerem pary magików.

Niewiele wiadomo na temat osoby Johannesa Vermeera, najlepsza książka to “Vermeer and His Milieu” John’a Montias. Egzekutorem woli Johannesa Vermeer’a w 1675 był jego dobry znajomy Antonie van Leeuwenhoek, zajmujący się m.in. wytwarzaniem soczewek. O Johannesie Vermeer jest niewiele, ale więcej jest o rodzinie Vermeer’a: babka była oszustką, organizowała loterie w które nikt nie mógł wygrać. Druga babka podrabiała pieniądze. Vermeer nie był w swoich czasach sławny i z tych niewielu obrazów które namalował wszystkie znalazły się zaraz u jego patronów w Delfach. Czy Vermeer oszukiwał? Faktem jest że to jak malował utrzymywał w ścisłej tajemnicy. Artyści mieli swoje tajemnice. Byli członkami Gildii Św. Łukasza i byli podobni w tym do wolnomularzy, którzy też nie zdradzali jak kładli cegły- to była tajemnica ich profesji. Istniała kultura tajemnicy w różnych zawodach. Vermeer namalował przez 20 lat swojej pracy około 40 obrazów- co daje 6 miesięcy na jeden obraz. Dla porównania sławny malarz z Amsterdamu, Rembrandt, wykonał ich 1000. 

Z początku nie zwróciłem uwagi na napis na klawesynie znajdujący się na obrazie Vermeera. Zawsze na czym innym skupiałem wzrok. Dostrzegałem poszczególne litery ale zastanawiałem się nad ich krojem, nie całym napisem. Przeglądając strony o producencie tego klawesynu mogłem przeczytać wreszcie całkiem wyraźnie przedstawione tam łacińskie motto: SINE SCIENTIA  ARS NIHIL EST.

 

---

tagi: jenison  vermeer 

	genezy
	18 października 2018 00:57

34     2534    7 zaloguj sie by polubić